Zachowek nie ogranicza swobody dysponowania majątkiem za życia spadkodawcy, pozwala jednak uprawnionemu do zachowku, pod określonymi warunkami, zaspokoić swoje roszczenie o zachowek lub jego uzupełnienie z majątku obdarowanego. Także w sytuacji, w której spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, a obdarowany jest Podatek od sprzedaży nieruchomości PIT-39. Ekspert radzi, jak go rozliczyć. PIT-39 to jedna z deklaracji, którą muszą przygotować osoby, które uzyskały dochód ze sprzedaży nieruchomości, który nie jest przeznaczany na własne cele mieszkaniowe. Ekspert tłumaczy, kto i kiedy musi rozliczyć się z fiskusem z tej czynności. Zachowek po rodzicach – do ilu lat się należy? Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu z upływem 5 lat. Czas ten liczony jest od chwili śmierci spadkodawcy. Masz zatem 5 lat na to, aby wystąpić z tego rodzaju roszczeniem. Musisz jednak wiedzieć, że bieg terminu przedawnienia może ulec przerwaniu oraz zawieszeniu. Należy jednak pamiętać, iż wiele może zależeć od indywidualnej sytuacji w tym m.in. od tego kiedy i na czyją rzecz dokonane były darowizny, jak również od tego, czy osoba zamierzająca dochodzić zachowku sama nie otrzymała od spadkodawcy darowizny wpływającej na jej zachowek. Jak ustalić cenę i wartość mieszkania, domu czy nieruchomości w sprawie o zachowek. Zgodnie z art. 991 § 1 KC „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie Zapisanie w testamencie majątku wybranym osobom umożliwia zmianę ustawowej kolejności dziedziczenia. Wydawać by się mogło, że nawet najbliżsi krewni będą pozbawieni prawa do spadku. W rzeczywistości mają oni jednak prawo dochodzić od spadkobierców tak zwanego zachowku, czyli gwarantowanego świadczenia. Istnieje kilka sposobów . Trzy lata temu brat i ja otrzymaliśmy spadek po rodzicach. Brat zrzekł się spadku na moją rzecz i przekazał mi go jako darowiznę. Miesiąc temu brat zmarł, a po nim zostały dzieci. Czy któreś z nich ma prawo do tego spadku, skoro ich ojciec zrzekł się go? – pyta czytelniczka. Wyjaśnijmy najpierw, że wbrew temu, co pisze czytelniczka, brat nie zrzekł się spadku, gdyż po śmierci spadkodawcy nie można tego zrobić. Zrzeczenie się dziedziczenia możliwe jest tylko w umowie, którą przyszły spadkodawca zawiera z przyszłym spadkobiercą. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1048 kodeksu cywilnego). W przypadku czytelniczki doszło do przyjęcia spadku zarówno przez siostrę jak i brata. Potem brat darował siostrze swój udział w spadku. Co dzieje się po śmierci brata? Nie wiemy, czy brat zostawił testament i czy oprócz dzieci zostawił też żonę. Zgodnie z ustawową kolejnością dziedziczenia (gdy nie ma testamentu) po zmarłym dziedziczą żona i dzieci, a jeśli brat nie pozostawił żony - cały spadek przypada dzieciom w równych częściach. Siostra nie dziedziczy po bracie, jeśli zostało po nim choćby jedno dziecko lub wnuk. Brat mógł też rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci tj. sporządzić testament i powołać w nim do spadku również siostrę albo tylko siostrę. Siostra i brat bez zachowku Tak czy inaczej dzieci zmarłego (a także jego wnuki, małżonek i rodzice) należą do szczególnej kategorii spadkobierców, gdyż są uprawnieni do zachowku. Rolą zachowku jest zapewnienie tym osobom odpowiedniego udziału w majątku, który zmarły zgromadził za życia, nawet wtedy, gdy on sam o to zadbać nie mógł lub nie chciał. Tylko wydziedziczenie przez spadkodawcę, zrzeczenie się dziedziczenia w umowie z nim lub uznanie spadkobiercy przez sąd za niegodnego pozbawia prawa do zachowku. Zachowek nigdy nie przysługuje jednak rodzeństwu ani dziadkom. Roszczenie o zapłatę zachowku uprawniony może mieć nie tylko wtedy, gdy zmarły pominął go w testamencie, ale również w sytuacji, gdy żadnego testamentu nie było, a znaczną część majątku spadkodawca rozdał za życia w formie darowizn. Przy obliczaniu zachowku darowizny takie wlicza się do schedy, więc nawet jeśli zmarły nie zostawił po sobie nic, jego bliscy uprawnieni do zachowku mogą żądać zapłaty odpowiedniej sumy od obdarowanych przez niego za życia. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2008 r. (sygn. akt III CSK 255/07) Przykład Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ Pan Tadeusz zmarł nie pozostawiwszy testamentu. Zostało po nim dwóch synów, którzy odziedziczyli po ojcu jego mieszkanie. Rok przed śmiercią p. Tadeusz podarował swojej przyjaciółce samochód i cenną kolekcję znaczków pocztowych. W tej sytuacji synowie mogą domagać się od obdarowanej zapłaty z tytułu uzupełnienia należnego im zachowku. Nie wszystkie darowizny wlicza się do spadku. Jeśli darczyńca–spadkodawca oświadczył (lub wynika to z okoliczności), że darowizna miała być zwolniona z obowiązku zaliczenia, to wtedy nie powiększa ona majątku spadkowego (art. 1039 § 1 Nie oznacza to jednak, że obdarowany darowizną zwolnioną z obowiązku zaliczenia nie musi płacić zachowku. Przepis ten ma bowiem znaczenie przy dziale spadku. Natomiast przy obliczaniu zachowku, zgodnie z art. 993 do spadku dolicza się wszystkie darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę oprócz tych, które wymienione są w art. 994 Chodzi o drobne darowizny zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach (np. prezenty), a także darowiznę dla osoby niebędącej spadkobiercą ani uprawnioną do zachowku, jeśli została przekazana więcej niż 10 lat wcześniej, licząc od dnia śmierci spadkodawcy (art. 994 § 1 Przykład Pani Maria podarowała swojej siostrzenicy mieszkanie w centrum miasta. 12 lat później zmarła pozostawiając zamieszkałej za granicą córce jedynie trochę osobistych rzeczy. Córka nie może żądać od ciotecznej siostry zachowku, gdyż darowizna została uczyniona więcej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawczyni. Jak obliczyć zachowek Wysokość zachowku to połowa schedy, jaka należałaby się uprawnionemu w przypadku gdyby spadkodawca nie poczynił za życia darowizn doliczonych do spadku. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni (nie skończył 18 lat) należy mu się zapłata za dwie trzecie wartości udziału w takim majątku. Zgodnie z art. 995 § 1 wartość przedmiotu darowizny doliczanego na zachowek oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, ale według cen z chwili ustalenia zachowku. W wyroku z 25 maja 2005 r. Sąd Najwyższy orzekł, że wartość spadku w celu określenia zachowku ustala się według cen z chwili orzekania o zachowku. Chwilą tą powinna być chwila orzekania przez sąd drugiej instancji, jako sąd merytorycznie rozpoznający sprawę (sygn. akt I CK 765/04). Do obliczenia wartości zachowku pod uwagę bierze się czystą wartość spadku, czyli bez długów i ciężarów spadkowych, np. kosztów pogrzebu, kosztów postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Do tak otrzymanej kwoty dolicza się wartość darowizn uczynionych za życia. Doliczeniu podlegają także darowizny na rzecz uprawnionych do zachowku lub innych spadkobierców, oprócz drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych np. prezentów z okazji świąt czy ślubu. Wynik doliczania mnoży się przez ułamek określający udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Oto uproszony wzór do ustalenia wysokości zachowku: 1/2 x udział spadkowy przy dziedziczeniu ustawowym x czysta wartość spadku = wysokość zachowku. Dla małoletnich i osób trwale niezdolnych do pracy wzór ten wygląda tak: 2/3 x udział spadkowy przy dziedziczeniu ustawowym x czysta wartość spadku = wysokość zachowku. Przykład Rodzeństwo Anna i Piotr są jedynymi spadkobiercami ustawowymi swojej matki. Nic po niej nie odziedziczyli, bo cały swój majątek - mieszkanie - przepisała ona rok przed śmiercią na wnuka (syna Anny). Piotr chce się domagać zachowku od siostrzeńca. Udział zachowkowy Piotra to 1/4 (połowa z 1/2 udziału spadkowego). Czysta wartość spadku to 400 tys. zł. Zatem może żądać od siostrzeńca zapłaty 50 tys. zł. 5 lat czekania na roszczenia Jeśli zmarły nie zostawił testamentu, jego spadkobiercy ustawowi mogą żądać zachowku od obdarowanego przez niego za życia przez 5 lat od dnia śmierci spadkodawcy. W przypadku, gdy testament jest, termin przedawnienia biegnie od od ogłoszenia testamentu. Oczywiście najpierw trzeba przeprowadzić postępowanie spadkowe. Jeśli spór o zachowek trafi do sądu, każdy spadkobierca musi złożyć osobny pozew. Obdarowany nie może się zasłaniać tym, że nie ma z czego zapłacić zachowku. Jego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości wzbogacenia, czyli nadwyżki będącej skutkiem darowizny. Jeśli przedmiot darowizny sprzedał z dużym zyskiem to granica ta przesuwa się w górę. Od obowiązku zapłaty odpowiedniej sumy obdarowany może uwolnić się poprzez wydanie przedmiotu darowizny. Dla czytelniczki najważniejsze będzie zatem ustalenie, czy darowizna od brata podlega doliczeniu do spadku. Jeśli tak, trudno jej będzie uniknąć zapłaty zachowku bratankom lub ich dzieciom. Tylko w wyjątkowych przypadkach sąd może zmniejszyć wysokość zachowku. Kiedy? Jeśli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego. Zgodnie z przepisami prawa spadkowego, jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, mamy do czynienia z tak zwanym dziedziczeniem ustawowym. Regulacje prawne ściśle określają kolejność dziedziczenia i wysokość udziałów poszczególnych spadkobierców. Jeżeli jednak osoba zmarła sporządziła testament rozporządzając majątkiem zgodnie ze swoją wolą, to ma on pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, bez względu na to, czy spadkobiercą zostanie jedna osoba, czy wszyscy teoretycznie uprawnieni do spadku, ktoś z kręgu najbliższych, czy osoba zupełnie obca. Ostatnia wola zmarłego jest obowiązująca, niezależnie od zasad dziedziczenia ustawowego. Czym jest zachowek? Prawo przewiduje jednak swoistą rekompensatę dla niedoszłych spadkobierców, to jest osób bezpośrednio dziedziczących, które zostały w testamencie pominięte. Jest to tak zwany zachowek, do którego uprawnieni są małżonek, dzieci, wnuki i rodzice zmarłego. Zachowek ma na celu zabezpieczenie finansowe bliskich pominiętych w testamencie, w myśl zasady pewnej odpowiedzialności finansowej za członków rodziny, którzy, gdyby nie było testamentu, dziedziczyliby zgodnie z ustawą. O zachowek można ubiegać się także wtedy, kiedy dana osoba otrzymała na mocy testamentu część spadku, ale jest ona niewspółmierna do należnego jej udziału. O zachowek nie mogą jednak występować osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek. Wysokość należnego zachowku Podstawą obliczenia jest ustalenie wartości udziału w spadku. Jeśli w grę wchodzi kilkoro spadkobierców o różnym stopniu pokrewieństwa, na przykład małżonek, dzieci, wnuki, jest to czynnik bardzo istotny, tym bardziej, że wysokość udziałów może być tutaj różna, ponadto określając poszczególne udziały, bierze się pod uwagę między innymi także tych, którzy odrzucili spadek. Kolejny etap to obliczenie wysokości samego zachowku. Zgodnie z przepisami prawa wynosi ona połowę wartości spadku przypadającej uprawnionemu, a jeśli jest to osoba małoletnia, bądź trwale niezdolna do pracy zarobkowej, może wynieść do dwóch trzecich należnego ustawowo udziału w spadku. Jednak jeśli chodzi o osoby małoletnie, to wskaźnik 2/3 dotyczy wyłącznie dzieci, ale już nie wnuków zmarłego. Prawo do zachowku wnuki mają zresztą tylko wtedy, kiedy dzieci spadkodawcy już nie żyją. Do wyższego zachowku nie posiada też uprawnień osoba, która jest częściowo niezdolna do pracy lub całkowitą niezdolność zyskała już po śmierci spadkodawcy. Dodatkowe uwarunkowania Należy jednak pamiętać, że w skład masy spadkowej wchodzą zarówno dobra należące do zmarłego, jak i zaciągnięte przez niego zobowiązania. Obliczając zatem wartość zachowku trzeba brać pod uwagę także długi, które w praktyce pomniejszają wartość odziedziczonego majątku, a więc i wartość udziału osoby uprawnionej do zachowku. Ponadto pomniejszają wysokość zachowku darowizny uczynione przez spadkodawcę za jego życia na rzecz osoby uprawnionej w ciągu ostatnich 10 lat, z wyjątkiem stosunkowo niewielkich prezentów, przyjętych zwyczajowo w danym środowisku. O zachowek można wystąpić na drogę sądową w ciągu 5 lat od śmierci spadkodawcy, po upływie tego terminu roszczenie ulega przedawnieniu, Mieszkanie należące do spadkodawcy zwykle wchodzi do spadku. Zdarza się, że za życia przekaże on jakiś składnik majątkowy na rzecz osoby spoza kręgu spadkobierców. Może to dać im prawo do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę. Zachowek undefined podstawowe kwestie Zachowek jest instytucją prawa spadkowego ukształtowanym w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Mianem zachowku określa się uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osundefinedb, ktundefinedre nabyły prawa do spadku. Zachowek co do zasady występuje w przypadku dziedziczenia testamentowego, jednakże może wystąpić także w pewnych wypadkach przy dziedziczeniu ustawowym. Jego rolą jest ochrona interesundefinedw niektundefinedrych spadkobiercundefinedw ustawowych, ktundefinedrzy mogliby zostać pominięci w testamencie. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że osoby najbliższe spadkodawcy powinny partycypować w schedzie spadkowej. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. W tym miejscu przeczytasz więcej o tym, czym jest dziedziczenie ustawowe z uwzględnieniem własności mieszkania. Komu przysługuje zachowek? Art. 991 undefined 1 KC określa krąg podmiotundefinedw uprawnionych do zachowku. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu, prawo do zachowku przysługuje zstępnym, tj. dzieciom, wnukom, prawnukom itd., małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy. Prawo do zachowku nie przysługuje: dalszym krewnym (np. teściowi, synowej); osobom, ktundefinedre zostały wydziedziczone w testamencie; osobom, ktundefinedre zostały uznane za niegodne dziedziczenia; osobom, ktundefinedre zrzekły się dziedziczenia; spadkobiercom, ktundefinedrzy odrzucili spadek; małżonkowi, ktundefinedry w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w separacji; małżonkowi, wobec ktundefinedrego spadkodawca wniundefinedsł uzasadniony pozew o rozwundefinedd z jego wyłącznej winy; osobom uprawnionym do zachowku, ktundefinedre otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, ktundefinedra jest co najmniej rundefinedwna wartości przypadającego im zachowku. Warto także zaznaczyć, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodzicundefinedw zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposundefinedb sprzeczny z zasadami wspundefinedłżycia społecznego; dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osundefinedb umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązkundefinedw rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Więcej na temat wydziedziczenia, z uwzględnieniem mieszkania, przeczytasz w tym miejscu. Wysokość zachowku - podstawa Uwzględniając regulacje zawarte w art. 991 undefined 1 KC., wysokość zachowku należy rozpatrywać na rundefinedżnych płaszczyznach. Pierwszą z nich jest ułamkowe określenie wysokości zachowku. W konsekwencji, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni undefined zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W pozostałych przypadkach, tj. sytuacji, gdy uprawniony do zachowku nie jest niezdolny do pracy lub małoletni - zachowek wynosi połowę wartości udziału, ktundefinedry przypadał by uprawnionemu do zachowku przy dziedziczeniu ustawowym. Podejmując działania zmierzające do ustalenia ostatecznej wysokości zachowku przysługującego uprawnionemu konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie jaki byłby jej udział spadkowy przy dziedziczeniu ustawowym. Wysokość zachowku a udział spadkowy Art. 931 undefined 1 KC wskazuje, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach rundefinedwnych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli zatem spadkobiercami są małżonek i dwoje dzieci, to każde z nich dziedziczyłoby z ustawy w udziale 1/3 spadku. Zakładając, że dzieci spadkodawcy są niepełnoletnie, wysokość zachowku należnego ww. wynosiłaby odpowiednio: małżonkowi undefined 1/2 udziału, czyli 1/2 z 1/3 spadku, tj. 1/6 spadku; każdemu z niepełnoletnich dzieci undefined 2/3 udziału, czyli 2/3 z 1/3 spadku, tj. 2/9 spadku. Krąg podmiotundefinedw i darowizny - co się uwzględnia? Warto także pamiętać, że przy ustalaniu (ułamkowego) udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobiercundefinedw niegodnych oraz spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Jednocześnie przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisundefinedw zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ponadto, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osundefinedb niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu zachowku należnego dziecku/wnukowi nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał on zstępnych (dzieci/wnukundefinedw). Choć nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, ktundefinedre spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Warto mieć także na uwadze, że jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny (dziecko lub wnuczek) spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogundefinedlnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Roszczenie o wypłatę zachowku W pierwszej kolejności roszczenie o zapłatę zachowku należy kierować do spadkobiercy. Jednak z rundefinedżnych względundefinedw może okazać się, że uprawniony nie otrzyma od tej osoby należnego mu zachowku w pełnej wysokości. Wundefinedwczas, w drugiej kolejności, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku uprawniony może żądać od osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny (doliczony do spadku). Niemniej osoba ta jest obowiązana do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego. W trzeciej kolejności undefined czyli, gdy uprawniony nie może otrzymać zachowku od spadkobiercy lub osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny undefined może domagać się zapłaty od osoby, ktundefinedra otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku (obdarowany jest zobowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny). Roszczenie o zachowek przedawnia się jednakże po okresie pięciu lat od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli zatem okres ten już minął, spadkobierca testamentowy nie musi spełniać roszczeń osundefinedb uprawnionych do zachowku, te bowiem wygasły. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. Zachowek a mieszkanie W rzeczywistości bardzo często można spotkać się z sytuacją, w ktundefinedrej zmarły zapisuje w spadku mieszkanie osobie trzeciej, niebędącej spadkobiercą ustawowym, albo tylko jednemu z takich spadkobiercundefinedw. Warto jednak pamiętać, że prawo do zachowku jest niezależne od kategorii składnikundefinedw majątkowych wchodzących w skład spadku, a w konsekwencji przynależność do masy spadkowej mieszkania nie aktywuje specjalnych zasad związanych z zachowkiem. Dla przykładu można przyjąć, że w skład spadku po zmarłym wchodzi wyłącznie mieszkanie, ktundefinedre spadkodawca rozporządził w testamencie (lub darował za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy. W konsekwencji, spadkobierca ustawowy może dochodzić zachowku, ponieważ nie dziedziczy. Odpowiednio, jeśli spadkodawca ustawowy dziedziczy w innym udziale, lecz ten nie pokrywa zachowku, może dochodzić jego uzupełnienia. Gdy w skład spadku, poza przedmiotowym mieszkaniem, wchodzą rundefinedwnież inne składniki majątkowe, a spadkodawca rozporządził mieszkaniem w testamencie (lub darował je za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy, to spadkobiercy ustawowemu przysługuje prawo do zachowku, jeśli nabyte po spadkodawcy (np. tytułem dziedziczenia lub darowizny) składniki majątkowe nie pokrywają zachowku. Dochodzenie roszczeń o zachowek następuje w postępowaniu o zapłatę konkretnej kwoty. Wylicza się ją na podstawie iloczynu wartości mieszkania i przypadającego uprawnionemu udziału spadkowego. Nie jest natomiast dopuszczalne domaganie się wydania określonych przedmiotundefinedw, w tym mieszkania wchodzącego w skład spadku. Więcej na temat sytuacji, gdzie nieruchomość wchodzi do spadku przeczytasz w tym miejscu. ____ Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@ , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu. Jeśli nie zostałeś powołany do dziedziczenia w testamencie lub zostałeś pominięty przy dokonywaniu darowizny przez spadkodawcę to z dużym prawdopodobieństwem masz prawo do zachowku, zwanego też potocznie – zachówkiem. Poniższe informacje pomogą Ci dowiedzieć się jak domagać się zachowku od rodziny. Komu należy się zachowek? Zachowek należy się zstępnym (dzieciom, wnukom itd.), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Oznacza to, że gdyby nie było testamentu, to zgodnie z prawem spadkowym, osoby te dziedziczyłyby spadek. Prawo do zachowku służy zatem tylko tym osobom, które w konkretnej sytuacji byłyby powołane do spadku. Kto nie ma prawa do zachowku? Zachowek nie przysługuje osobom, które są wyłączone od dziedziczenia, są to: osoby które zrzekły się dziedziczenia, zostały uznane za niegodne dziedziczenia odrzuciły spadek. Wówczas traktowane są tak, jakby nie żyły w chwili otwarcia spadku. Do zachowku nie będą również uprawnione osoby, które zostały wydziedziczone. W jakich sposób spadkobiercy nabywają prawo do zachowku? Odbywa się to w tej samej kolejności, w jakiej dane osoby są powołane do dziedziczenia z ustawy. Czyli w pierwszej kolejności prawo do zachowku służy dzieciom i małżonkowi. Kolejno uzyskują je obok małżonka wnukowie spadkodawcy, później dalsi zstępni. Wnuk będzie mógł jednak żądać prawa do zachowku wyłącznie wtedy, gdy jego rodzic (dziecko spadkodawcy) zmarł przed spadkodawcą, został uznany za niegodnego dziedziczenia, odrzucił spadek z ustawy lub zawarł umowę zrzeczenia się dziedziczenia, której skutki nie rozciągają się na zstępnych. Wysokość zachowku – jak obliczyć? Aby ustalić wysokość zachowku, należy kolejno wykonać następujące czynności: 1) określić ułamek zachowkowy – ustalenie tego ułamka odbywa się poprzez pomnożenie dwóch ułamków – udziału spadkowego spadkobiercy przez ułamek stanowiący ½ lub 2/3 (ten drugi, a więc 2/3 dotyczy osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy) Przykład: Spadkodawca, który był wdowcem miał dwie córki – Annę i Karolinę. Do testamentu powołał tylko Annę. Gdyby obie Panie dziedziczyły ustawowo, wówczas każdej z nich przypadałby udział w spadku wynoszący ½ (każda z córek otrzymałaby połowę majątku). A zatem udział spadkowy do obliczenia zachowku dla córki Karoliny będzie właśnie 1/2. Następnie udział ten należy pomnożyć przez ½ gdyż Karolina nie jest małoletnia i nie jest też trwale niezdolna do pracy. ½ (udział spadkowy) x1/2 (ułamek wskazany w ustawie) = ¼ ( ułamek zachowkowy) 2) ustalić tzw. substrat zachowku, na który składa się „czysty” spadek (aktywa spadku pomniejszone o pasywa) wraz z doliczonymi darowiznami Przykład: Zmarły pozostawił mieszkanie o wartości 200 tys zł, które stanowiło jego wyłączną własność. Miał również zadłużenie w banku na kwotę 50 tys zł. Trzy lata przed śmiercią darował córce Annie samochód o wartości 20 tys zł. W tej sytuacji w pierwszej kolejności ustalamy czystą wartość spadku ( 200 tys zł (wartość mieszkania) – 50 tys zł ( zadłużenie w banku) = 150 tys zł Następnie do tej wartości doliczamy dokonane darowizny 150 tys zł + 20 tys zł= 170 tys zł. W opisanym stanie faktycznym substrat zachowku wynosi 170 tys zł. 3) pomnożyć substrat zachowku przez ułamek zachowkowy Przykład: W opisanej sytuacji zachowek dla córki Karoliny będzie wynosił: 1/4 x 170 000 zł = 42 500 zł. Które darowizny podlegają doliczeniu do substratu zachowku, a które nie? Jak zostało to wcześniej wspomniane, na substrat zachowku składa się czysta wartość spadku powiększona o darowizny doliczane do spadku. Należy przypomnieć, że darowizna to umowa, o której mowa w art. 888 i n. Jednak na gruncie prawa spadkowego, jest to pojęcie szersze, bowiem swoim zakresem nie obejmuje tylko umowy z art. 888 ale również takie nieodpłatne czynności spadkodawcy, które następują z majątku spadkodawcy, powodują zmniejszenie spadku i z punktu widzenia osób uprawnionych mogą prowadzić do takiego samego ich pokrzywdzenia jak dokonanie darowizny. Przedmiotem darowizny może być zatem nieruchomość, ruchomość, gospodarstwo rolne czy też przedsiębiorstwo, przy czym nie ma znaczenia cel, w jakim darowizna została dokonana. Należy przy tym pamiętać, że zaliczeniu podlegają jedynie darowizny poczynione przez spadkodawcę i bez względu na to, czy przedmiot darowizny został zużyty lub utracony oraz czy obdarowany jest jeszcze wzbogacony. Dla zaliczenia nie ma też znaczenia, czy obdarowany zwrócił darowiznę spadkodawcy (darowizna zwrotna). Przykład: Spadkodawca umową darowizny, na rok przed śmiercią, przekazał córce samochód o wartości 30 000 zł. Córka dziedziczy wraz z rodzeństwem, darowizna na jej rzecz podlega doliczeniu do substratu zachowku. Prawo spadkowe wyróżnia też darowizny, które nie podlegają zaliczeniu. Stanowi o tym art. 994 zgodnie, z którym przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku: drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach dokonanych na więcej niż 10 lat licząc wstecz od otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Przykład: Z okazji ukończenia studiów, spadkodawca kupił córce pamiątkowe pióro o wartości 200 zł. Darowizna ta nie będzie podlegała zaliczeniu, bowiem należy potraktować ją jako zwyczajową drobną darowiznę. Przykład: Z okazji ukończenia studiów, spadkodawca kupił wnuczce mieszkanie, aby ta mogła się usamodzielnić. Przyjmując założenie, że dzieci spadkodawcy żyły darowizna ta, o znacznej wartości, będzie podlegała zaliczeniu, pod warunkiem, że zostanie dokonana nie więcej niż 10 lat przed otwarciem spadku. W tym miejscu warto zauważyć, że ilość możliwych stanów faktycznych , które tworzy życie powoduje, że zawsze bezpieczniej jest zasięgnąć fachowej porady Adwokata, który przeanalizuje sprawę i zaproponuje najlepsze możliwe rozwiązanie zwłaszcza w skomplikowanej sprawie spadkowej. Przepis art. 994 wskazuje kolejno, że przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. W § 3 art. 994 wskazuje na ostatnią kategorię darowizn niepodlegających doliczeniu, zgodnie z którym przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Jak obliczyć wartość darowizny podlegającej doliczeniu? Wartość darowizny oblicza się według cen z chwili ustalania zachowku, a więc z chwilą zamknięcia rozprawy o zachowek. Jeżeli przedmiotem darowizny były pieniądze, należy przyjąć, że „stan z chwili dokonania darowizny i cen z chwili ustalania zachowku” oznacza wartość nominalną darowizny powiększoną o wskaźnik inflacji za okres od jej dokonania do chwili ustalania zachowku. Przykład: Spadkodawca dokonał darowizny mieszkania na rzecz córki oraz kwoty pieniężnej równej wartości tego mieszkania na rzecz syna. Ustalając zachowek obie darowizny należy uznać za równoważne, nawet jeśli – choćby ze względu na inflację – kwota darowizny pieniężnej wyrażona w sumie nominalnej byłaby mniejsza. Darowizna dla dziecka za życia rodziców a zachowek dla rodzeństwa W przypadku darowizny dla jednego z dzieci, należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytanie, kiedy darowizna została dokonana względem pozostałego rodzeństwa. Istotne jest czy dziecko zostało obdarowane przed narodzeniem swojego rodzeństwa, czy też po ich urodzeniu, bowiem ustalając udział spadkowy – nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę na więcej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego – w tym przypadku brata/siostry. Jeśli zatem w momencie dokonywania darowizny, rodzeństwa nie było jeszcze w planach rodziców, to nie należy im się zachowek. Płynie stąd wniosek, że w przypadku uprzywilejowania jednego z dzieci i dokonania darowizny tylko na rzecz jednego dziecka, z pominięciem pozostałych żyjących – mogą one się starać o zachowek. Przykład: Mateusz umową darowizny dostał od rodziców mieszkanie w 2010 r. W 2012 roku urodziła się jego siostra. Ich rodzice zmarli w 2019 roku. W tym przypadku, siostra nie może żądać od Mateusza zachowku, ponieważ w momencie dokonywania darowizny przez rodziców, nie było jej jeszcze na świecie. Przykład: Spadkodawca w chwili śmierci miał dwie córki – Magdalenę i Katarzynę. Dwa lata przed śmiercią darował mieszkanie na rzecz Magdaleny. W tej sytuacji Katarzyna będzie miała prawo do zachowku. Czy trzeba zapłacić podatek od zachowku? Należy przypomnieć, że zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, jest to jedynie określona suma pieniędzy, jaką spadkobierca jest obowiązany wypłacić osobom, do tego uprawnionym, o których mowa na wstępie. Spełnienie roszczenia następuje zatem dopiero w momencie zapłaty zachowku przez spadkobiercę. Otrzymany zachowek, co do zasady, wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zachowku. Można jednak skorzystać z instytucji zwolnienia z podatku, na co pozwala art. 4a ustawy i podatku od spadków i darowizn. Należy jednak spełnić wszystkie wymogi określone w ww. art. 4a oraz w ciągu 6 miesięcy od daty przyjęcia zachowku, zawiadomić o tym zdarzeniu na formularzu SD-Z2 właściwy urząd skarbowy. Niedotrzymanie sześciomiesięcznego terminu spowoduje konieczność zapłaty podatku. Trzeba również pamiętać, że nie ma znaczenia od kogo otrzymuje się równowartość zachowku, lecz po kim. Stosunek pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą a uprawnionym do zachowku decyduje o przydzieleniu do odpowiedniej grupy podatkowej. Podsumowując, sprawy spadkowe nie należą do łatwych. W przypadku większej liczby uprawnionych, obliczenie wartości zachowku może okazać się nie lada wyzwaniem. Nasza Kancelaria oferuje indywidualne podejście do każdej sprawy oraz profesjonalną pomoc w znalezieniu najlepszego rozwiązania dla osób nieuwzględnionych w testamencie czy też pominiętych przy dokonywaniu darowizny. Często pytacie Państwo jak obliczyć wartość należnego zachowku oraz co z darowiznami, które spadkodawca uczynił za życia. Czy darowizny te są także brane pod uwagę przy obliczaniu zachowku? Poza kilkoma wyjątkami darowizny te powinny zostać doliczone do substratu zachowku, a tym samym stanowić podstawę do wyliczenia należnej nam kwoty zachowku. Jakie więc darowizny doliczamy do substratu zachowku a jakie nie? SUBSTRAT ZACHOWKU – co to takiego? Na początek wyjaśnijmy, czym jest substrat zachowku. Otóż sformułowanie to oznacza po prostu czystą wartością spadku powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku to nic innego jak aktywa spadku minus jego pasywa (długi). To właśnie na podstawie wartości substratu zachowku obliczamy należny zachowek. O tym jak obliczyć zachowek pisaliśmy już tutaj: Jak obliczyć wartość zachowku. JAKIE DAROWIZNY DOLICZA SIĘ A JAKIE NIE DO SUBSTRATU ZACHOWKU Do ustalenia substratu zachowku zasadniczo dolicza się wszelkie darowizny dokonane przez spadkodawcę poza następującymi wyjątkami: – drobnymi darowiznami, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. prezenty urodzinowe, imieninowe) – darowiznami dokonanymi więcej niż 10 lat wstecz od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), ale tylko i wyłącznie uczynionymi na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo osobami uprawnionymi do zachowku, czyli zazwyczaj na rzecz osób obcych. Przykład: W 1990 r. A darował swojej córce mieszkanie. A zmarł w 2010 r. nie pozostawiając po sobie większego majątku. Jego druga żona chce dochodzić zachowku po nim. Obliczając substrat zachowku będzie ona mogła doliczyć do niego wartość darowizny uczynionej przez A na rzecz córki 20 lat temu. Córka A jest, bowiem za równo spadkobiercą A jak również osobą uprawnioną do zachowku, dlatego też ograniczenie czasowe doliczania darowizn do substraty zachowku, w tym wypadku będzie wyłączone. – przy obliczaniu zachowku dla zstępnych – darowiznami uczynionymi, w czasie, kiedy spadkodawca nie miał jeszcze zstępnych – przy obliczaniu zachowku dla małżonka – darowiznami dokonanymi przed zawarciem małżeństwa, przy czym nie chodzi tu o zawarcie małżeństwa w ogóle, ale o zawarcie go z osobą dochodząca zachowku, JAK USTALAMY WARTOŚCI DAROWIZNY DOLICZANEJ DO SUBSTRATU ZACHOWKU Wartość darowizny doliczanej do substratu zachowku określa się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen obowiązujących w czasie ustalania zachowku. Adwokat Roksana Pieróg reprezentuje Klientów w postępowaniach o zapłatę zachowku. Potrzebujesz pomocy prawnej, nie wiesz jak obliczyć należny Ci zachowek, skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Adwokat Roksany Pieróg |Adwokat Warszawa | Adwokat Spadki | Adwokat Prawo Spadkowe Warszawa

jak obliczyć zachowek od darowizny przykład